Her ne kadar adı vitamin olarak geçse de D vitamini aslında yağda çözünen bir hormondur ve hormonal mekanizmalarda görev alır.  Güneş ışığına maruz kalan hayvanların çoğu D vitamini yapma kapasitesi taşıyor. İnsanlarda ise D vitamini anne karnında gebelik ile başlayıp yaşam boyu devam eden, sağlıklı bir vücut gelişimi, büyüme ve bakım için büyük öneme sahiptir. 

D vitaminin en iyi kaynağı güneştir. Ancak hangi saatteki güneş? Burada ayrımı iyi bilmek gerekiyor. Güneşin ultraviyole B (UVB) ışınları derimize temas ettiğinde kolesterolden D vitamini öncüsü olan kolekalsiferolü sentez ettiriyor. Ultraviyole A (UVA) ışınları ise tam tersine deride sentezlenen kolekalsiferolü parçalıyor, yani D vitamini sentezini bozuyor. UVB ışınları güneşin dik açı ile geldiği dalga boyunda bulunuyor. Özellikle güneş ışınlarının dik geldiği 11.00 ile 15.00 saatleri arası D vitaminin dönüşümü için en etkili saatler olarak biliniyor. Ancak yaz aylarında bu saatler arasında Kıbrıs’ta güneşlenmek???

Bu nedenle Kıbrıs da toplum genelinde bir D vitamini düşüklüğü hakim ki D vitamininin doğal kaynaklarını bilmek, D vitamini takviyesini özellikle kış aylarında sağlamak son derece önemlidir.  

D vitamini takviyesi çocuk sağlığında önemli bir yere sahip olmakla birlikte özellikle yenidoğan bebeklerde anne sütünde yeterli miktarda bulunmaması nedeni ile daha da önemlidir.   Bu yüzden kısmen veya tamamen anne sütüyle beslenen bebeklere doğumdan itibaren bir yaşına kadar günde 400 Ü D vitamini takviyesi yapılarak sağlıklı bir bağışıklık sistemi geliştirmek, güçlü bir kemik yapısına sahip olmak ve raşitizm gibi hastalıkları önlemek hedeflenir.

D VİTAMİNİ ETKİLERİ NELERDİR? 

- D vitamininin en önemli etkisi, iskelet sistemi üzerine olan etkisidir. Vücutta Ca (kalsiyum)  ve p (fosfor) dengesini sağlar. Kemik ve kasların gelişimi ve sağlığı açısından son derece gereklidir. 

- Çocukluk ve ergenlik döneminde viral ve bakteriyel üst solunum yolu enfeksiyonları, orta kulak iltihapları ve bronşiyolitlerin gelişimini önlediğine yönelik birçok çalışma bulunmaktadır.

- Akciğer ve bağışıklık sistemi gelişiminde hem doğum öncesi dönemde hem de yenidoğan döneminde etkileri bulunmaktadır. Ayrıca D vitamini kullanımının havayollarının alerjik reaksiyonlarını azalttığı gösterilmiştir. 

- D vitamini ile Juvenil romatoid artrit, sistemik lupus eritematozus gibi romatizmal hastalıkların ilişkili olabileceği ve hastalık şiddeti ile de bağlantılı olabileceği için romatizmal hastalığı olan çocuklarda düşük D vitamini düzeylerinin düzeltilmesi önerilmektedir. 

- Yaşamın erken döneminde D vitamini eksikliğinin çölyak hastalığı gelişmesinde rol oynadığı düşünülmektedir.  Bu hastalarda özellikle kış ve bahar aylarının başlangıcında D vitamini desteğinin verilmesi önerilmektedir. 

- Son yıllarda D vitamininin diyabetes mellitus gelişiminde rolü olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır. 

- Çalışmalar beynin birçok alanında D vitamini ilişkili reseptörler ve enzimin bulunduğunu ve düşük D vitamini düzeyi ile depresyon, şizofreni, Alzheimer hastalığı ve otizm arasında ilişki olduğunu göstermiştir. 

 D VİTAMİNİ KAYNAKLARI NELERDİR?

D vitamini sentezindeki temel kaynak güneş ışığıdır. Bunun dışında doğal olarak D vitamini içeren çok az besin kaynağı vardır ve içerdikleri miktar son derece düşüktür. Hiçbir gıda maddesi günlük D vitamini ihtiyacını karşılayacak kadar D vitamini içermez. Özellikle Somon balığı, sardalya, hamsi gibi yağlı balık türleri D vitamini yönünden zengin olmakla birlikte, yumurta sarısı, dana eti, dana ciğeri, hindi eti, inek sütü, yoğurt, beyaz peynir ve tereyağı diğer D vitamini içeren besinler arasında yer alır. 

D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?

- Vitamin D eksikliği olan anneden doğan bebekler,

- Prematüre doğan bebekler,

- Anne sütü ile beslenen bebekler,

- D vitamini desteği almayan bebekler,

- Koyu cilt renkli kişiler,

- Güneşe az maruz kalmak,

- Obez çocuklar,

- Karaciğer, böbrek yetersizliği olan hastalar,

- Antiepileptik ilaç kullanımı,

D VİTAMİNİ DESTEĞİ NASIL OLMALIDIR?

- Gebelik döneminde bebeğin D vitamini depoları tamamen annenin D vitamini düzeyine bağlıdır. Gebelik döneminde tüm gebelere günlük 400 IU (10 mcg) D vitamini desteği verilmesi önerilmektedir.

- Tüm yenidoğan bebeklere, doğumu takiben ilk günlerde başlanarak 1 yaşına kadar kesintisiz günlük 400 IU D vitamini takviyesi önerilmektedir. 

- 1 yaşından büyük çocuklarda ise günde en az 600 IU (15 mcg) D vitamini takviyesi önerilmektedir.